Οι περισσότεροι από μας δεν μπορούμε να φανταστούμε το πρωινό μας ή την ημέρα μας χωρίς καφεΐνη.
Πίνεται από το 90% του ενήλικου πληθυσμού. Για εκατομμύρια άτομα αποτελεί αληθινό πάθος. Ο καφές είναι μια απόλαυση της καθημερινής ζωής, αλλά επικρατούν λανθασμένες απόψεις για τις ιδιότητές του και τις συνέπειές του στην υγεία.
Ας ξεκαθαρίσουμε την αλήθεια από τον μύθο!
Τι είναι η Καφεΐνη
Πολλές μελέτες έχουν διενεργηθεί για τη «μαγική» αυτή ουσία και τα αποτελέσματα είναι αντικρουόμενα. Ποια είναι όμως η καφεΐνη και γατί μας είναι τόσο απαραίτητη; Μας κάνει καλό ή κακό; Είναι σύμμαχος της σιλουέτας μας;
Η αλήθεια είναι πως η καφεΐνη δεν συμβάλει άμεσα στο αδυνάτισμα αλλά μπορεί να μειώσει ελαφρώς την όρεξή μας έτσι ώστε να αποφύγουμε τις «θερμιδικές ατασθαλίες». Είναι μια ουσία φυτικής προέλευσης, που βρίσκεται στα φύλλα και στα φρούτα 63 ειδών φυτών.
Τα χαρακτηριστικά της είναι πλέον γνωστά. Μεταξύ άλλων έχει την ιδιότητα να διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα, αυξάνοντας την ικανότητα προσοχής και μειώνοντας τη διάθεση για ύπνο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός κατά τη διάρκεια της ημέρας (το πρωί όταν ξυπνάμε ή μετά το φαγητό) καταφεύγουμε σε ένα φλιτζάνι καφέ, όταν νιώσουμε την κούραση να μας καταβάλλει.
Εκτός άλλων ιδιοτήτων που της αποδίδονται, η καφεΐνη μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα και για την σιλουέτα μας. Η θεωρία αυτή έχει δημιουργήσει αντιθετικές απόψεις και έχει τροφοδοτήσει διάφορους μύθους που αφορούν σε αυτήν την ουσία. Για παράδειγμα, πολλοί είναι αυτοί που λανθασμένα πιστεύουν ότι η υπέρμετρη κατανάλωση καφέ βοηθά στο αδυνάτισμα.
Που την βρίσκουμε
Το πιο γνωστό τρόφιμο που εμπεριέχει καφεΐνη είναι ο καφές.
Επιπλέον, είναι παρούσα στο τσάι, στους κόκκους κακάο και σε κάποια μη αλκοολούχα ποτά (όπως η cocacola), τα λεγόμενα ενεργειακά ποτά. Αναλόγως του τροφίμου διαφέρει η συγκέντρωσή της. Ακόμα και στον καφέ, διαφέρει αναλόγως της ποικιλίας.
Παραδείγματος χάρη, το αραβικό χαρμάνι καφέ περιέχει λιγότερη ποσότητα καφεΐνη από άλλα. Ως προς ό,τι αφορά στην προετοιμασία του καφέ, σε ένα φλιτζάνι εσπρέσσο μπορεί να εμπεριέχονται από 30 έως 80 mg καφεΐνη, ενώ ένα φλιτζάνι στιγμιαίου καφέ εμπεριέχει σχεδόν τη διπλή ποσότητα. Περίπου στη μέση βρίσκεται ο καφές που φτιάχνουμε στο σπίτι ο οποίος περιέχει 60 με 120 mg καφεΐνη.
Αλήθειες και προκαταλήψεις
Η καφεΐνη είναι σύμμαχος της σιλουέτας;
Και ναι και όχι. Το βέβαιο είναι ότι αυξάνει ελαφρά την κατανάλωση των θερμίδων που εισέρχονται στον οργανισμό παρεμβαίνοντας στη μεταβολική διαδικασία.
Η ενέργεια που χρησιμοποιεί ο οργανισμός μας σε αυτή τη διαδικασία ονομάζεται θερμογένεση. Ξεκινά κατά τη διάρκεια της χώνεψης και συμβάλει με ποσοστό 15% στη συνολική κατανάλωση ενέργειας από τον οργανισμό. Λαμβάνοντας καφεΐνη, η θερμογένεση επιταχύνεται ελαφρά.
Ένα πρακτικό παράδειγμα: Όταν καταναλώσουμε ένα πιάτο που εμπεριέχει 100 θερμίδες, 15 από αυτές καταναλώνονται άμεσα λόγω της θερμογένεσης. Οι 85 εναπομείνασες παραμένουν στη διάθεση του οργανισμού για τις άλλες λειτουργίες του. Αν προσθέσουμε και ένα φλιτζάνι καφέ καταναλώνουμε μία επιπλέον θερμίδα. Επομένως, μένει μία λιγότερη προς καύση. Όπως είναι ευδιάκριτο από τα νούμερα για το συνολικό σωματικό μας βάρος δεν έχει ιδιαίτερη σημασία η καύση μια επιπλέον θερμίδας.
Είναι αλήθεια ότι η καφεΐνη μειώνει το αίσθημα της πείνας;
Είναι αλήθεια. Μια ακόμα ευεργετική επίδρασή της είναι η ικανότητα να δημιουργεί ένα ελαφρύ αίσθημα κορεσμού. Αυτό οφείλεται στο ότι η καφεΐνη, αν καταναλωθεί με άδειο στομάχι πριν από το γεύμα, βοηθά στην έκκριση στομαχικών υγρών.
Δεν είναι τυχαίο ότι έχει καταταχθεί ανάμεσα στα προϊόντα με ελάχιστες θερμίδες. Ένα φλιτζάνι καφέ χωρίς ζάχαρη και γάλα, δεν περιέχει παραπάνω από δύο θερμίδες.
Μπορούμε να πίνουμε καφέ όταν παίρνουμε φάρμακα;
Δεν θα ήταν λογική η απαγόρευση της κατανάλωσης ενός ή δύο φλιτζανιών καφέ σε κάποιον που ακολουθεί μια θεραπεία με φάρμακα.
Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η καφεΐνη ενισχύει ή αποδυναμώνει την επίδραση ορισμένων φαρμάκων ειδικά αν ακολουθούμε αγωγή με ομοιοπαθητικά σκευάσματα. Ακόμη, η λήψη αγχολυτικών, αντικαταθλιπτικών και βαρβιτουρικών δεν πρέπει να συνοδεύεται από μεγάλη ποσότητα καφέ.
Προσφέρει ψυχολογική υποστήριξη σε όποιον κάνει δίαιτα;
Ναι, ένα φλιτζάνι καφέ μειώνει το αίσθημα πείνας κάποιου που κάνει δίαιτα βοηθώντας τον έτσι στις «δύσκολες» στιγμές να μην υποκύπτει σε πειρασμούς.
Η ικανότητα τόνωσης βοηθά στο να καταφεύγει σε θερμιδικές ατασθαλίες εκτός των προγραμματισμένων γευμάτων, καθώς όταν είμαστε κουρασμένοι μειώνονται οι άμυνές μας και είναι πιο εύκολο να υποκύψουμε σε διατροφικούς πειρασμούς.
Είναι ο καλύτερος σύμμαχος της δίαιτας;
Η καφεΐνη δεν πρέπει να θεωρείται όπλο με σκοπό το αδυνάτισμα. Μόνο μια ισορροπημένη δίαιτα σε συνδυασμό με τη φυσική άσκηση μπορούν να συμβάλλουν στην αποτελεσματική και σωστή απώλεια βάρους. Η καφεΐνη απλά μπορεί να βοηθήσει με την προϋπόθεση να μην γίνεται κατάχρηση καθώς η υπερβολική λήψη κάνει κακό στην υγεία.
Ποια είναι η επιτρεπόμενη ημερήσια δόση;
Συμβουλεύεται να μην ξεπερνάτε τα 300mg καφεΐνης ημερησίως, τα οποία αντιστοιχούν σε 5 φλιτζανάκια καφέ.
Όμως, όταν μετράτε τις ποσότητες μην ξεχνάτε να υπολογίζετε και εκείνη που εμπεριέχεται στη σοκολάτα, το τσάι και τα άλλα ενεργειακά ποτά. Επίσης, λάβετε υπόψη σας ότι ο καφές που πίνετε στο μπαρ περιέχει μικρότερες ποσότητες καφεΐνης σε σχέση με εκείνον που ετοιμάζετε στο σπίτι.
Γίνεται λόγος για τη διουρητική δράση της καφεΐνης
Αυτό ισχύει αλλά δεν έχει καμία επίδραση στην απώλεια βάρους. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να αποβληθούν μερικά υγρά τα οποία θα αναπληρωθούν αμέσως όταν πιείτε ένα ποτήρι νερό.
Παρενέργειες καφεΐνης
Έπειτα από χρόνιες μελέτες δεν έχουν παρατηρηθεί ανεπιθύμητες παρενέργειες που να αφορούν στην υγεία.
Όμως, η κατάχρηση αυτής της ουσίας, μπορεί να έχει άσχημες συνέπειες. Μία πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία απέδειξε ότι στα πιο ευαίσθητα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα από έξι φλιτζάνια τη μέρα, προκλήθηκε το σύνδρομο της καφεΐνης. Κατάσταση χαρακτηριζόμενη από νευρικότητα, ταχυκαρδία και αϋπνία.
Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται εντελώς από εκείνους που υποφέρουν από υπέρταση, καρδιακή αρρυθμία και έλκος.
Μπορεί να δημιουργήσει εξάρτηση;
Αν περιοριζόμαστε στις προτεινόμενες ημερήσιες δόσεις που ο οργανισμός μπορεί να δεχτεί και να επεξεργαστεί, όχι. Μόνο το ποσοστό της τάξεως του 20% που σταματά την πρόσληψή της μπορεί να υποφέρει από παροδικό στερητικό σύνδρομο.
Η έλλειψη του διεγερτικού ερεθίσματος της καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει πτώση της πίεσης, γεγονός που οδηγεί στην καταβολή περισσότερης δύναμης για την εκτέλεση μιας πράξης, με αποτέλεσμα να προκληθεί ημικρανία. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από 24 έως 48 ώρες.
Επηρεάζει η καφεΐνη τα παιδιά περισσότερο από τους ενήλικες;
Τα παιδιά είναι πιο ευαίσθητα στις επιδράσεις της καφεΐνης απ’ ότι οι ενήλικες. Γενικά η καφεΐνη αποβάλλεται απ’ το σώμα δύο φορές πιο γρήγορα στα παιδιά απ’ ότι στους ενήλικες.
Καφεΐνη και κυτταρίτιδα
Πολλά καλλυντικά που στοχεύουν στην εξάλειψη της κυτταρίτιδας έχουν ως κύριο συστατικό την καφεΐνη. Η κυτταρίτιδα συνδέεται με την κακή κυκλοφορία του αίματος και ακριβώς σε αυτό το σημείο χρησιμεύει η καφεΐνη.
Χάρη στη διουρητική της δράση, αυτή η ουσία συμβάλλει στην αποβολή των παραπανίσιων υγρών, δίνοντας την αίσθηση του «ξεφουσκώματος». Τα καλλυντικά με βάση την καφεΐνη, όταν εφαρμόζονται επιμελώς μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση του προβλήματος αλλά όχι στην παντελή εξάλειψή του.
Για άριστα αποτελέσματα, τα καλλυντικά πρέπει να συνδυαστούν με σωστή διατροφή, φυσική άσκηση και, ίσως, συγκεκριμένες αισθητικές θεραπείες.
